Dung môi DCM (Dichloromethane) là gì? Đặc tính, ứng dụng và lưu ý

Dung môi DCM (Dichloromethane) là một trong những hợp chất hữu cơ được ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp và phòng thí nghiệm. Tuy nhiên, đằng sau những ứng dụng đa dạng, DCM cũng ẩn chứa không ít rủi ro nếu không được sử dụng đúng cách. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm, tính chất, ứng dụng và các lưu ý quan trọng khi sử dụng DCM, từ đó đảm bảo hiệu quả và an toàn trong quá trình sử dụng.

Dung môi DCM (dichloromethane) là gì?

Dichloromethane (DCM), còn được gọi là methylene chloride, là một dung môi hữu cơ có công thức hóa học CH₂Cl₂. Đây là một chất lỏng không màu, dễ bay hơi, có mùi ngọt nhẹ, và thường được sử dụng rộng rãi trong nhiều ứng dụng công nghiệp và phòng thí nghiệm.

>> Xem thêm: Hóa chất công nghiệp là gì? Tính chất, phân loại, ứng dụng và lưu ý sử dụng

Tính chất vật lý của Dichloromethane (DCM)

1. Trạng thái: DCM là chất lỏng không màu ở điều kiện thường.
2. Mùi: Có mùi nhẹ, tương tự như ether hoặc chloroform.
3. Khối lượng mol: 84,93 g/mol.
4. Nhiệt độ sôi: 39,6°C (103,3°F) ở áp suất khí quyển tiêu chuẩn.
5. Nhiệt độ nóng chảy: -96,7°C (-142,1°F).
6. Tỷ trọng: 1,33 g/cm³ (nặng hơn nước).
7. Độ hòa tan trong nước: Kém hòa tan (khoảng 13 g/L ở 20°C), nhưng dễ trộn lẫn với hầu hết các dung môi hữu cơ như ethanol, ether, acetone.
8. Áp suất hơi: Cao (435 mmHg ở 20°C), dễ bay hơi.
9. Chỉ số khúc xạ: 1,424 (ở 20°C).

Tính chất hóa học của dung môi Dichloromethane (DCM)

Tính trơ hóa học: DCM khá bền trong điều kiện thường, không phản ứng mạnh với axit, kiềm hoặc chất oxy hóa thông thường.

Tính phân cực: Là dung môi phân cực trung bình, do có moment lưỡng cực (1,6 Debye), nên hòa tan tốt nhiều hợp chất hữu cơ.

Phản ứng với kim loại kiềm: Có thể phản ứng với kim loại kiềm (như Na, K) trong điều kiện không có nước, tạo ra các sản phẩm nguy hiểm.

CH₂Cl₂ + 2Na → CH₂ + 2NaCl

Phân hủy nhiệt: Khi đun nóng mạnh hoặc tiếp xúc với ngọn lửa, DCM có thể phân hủy thành phosgene (COCl₂) và HCl, cả hai đều là chất độc.

CH₂Cl₂ + O₂ → COCl₂ + 2HCl

Khả năng chiết xuất: Thường được dùng để chiết xuất các hợp chất hữu cơ nhờ khả năng hòa tan tốt và điểm sôi thấp.

Các ứng dụng phổ biến của dung môi DCM (Dichloromethane)

Dung môi DCM (Dichloromethane, CH₂Cl₂) có nhiều ứng dụng phổ biến trong công nghiệp, phòng thí nghiệm, đời sống nhờ tính chất vật lý và hóa học đặc trưng như điểm sôi thấp, khả năng hòa tan tốt và tính bay hơi cao. Dưới đây là các ứng dụng chính của nó:

Dung môi trong phòng thí nghiệm

• Chiết xuất hợp chất hữu cơ: DCM được dùng rộng rãi để chiết xuất các hợp chất hữu cơ từ hỗn hợp, đặc biệt trong hóa học hữu cơ, nhờ khả năng hòa tan tốt với nhiều chất không phân cực và phân cực trung bình, đồng thời không trộn lẫn nhiều với nước.
• Dung môi phản ứng: Là môi trường cho các phản ứng hóa học, ví dụ trong tổng hợp dược phẩm hoặc hóa chất.

Công nghiệp sản xuất

• Tẩy sơn và keo: DCM là thành phần chính trong các hóa chất tẩy sơn, tẩy keo dán hoặc chất phủ bề mặt do khả năng hòa tan mạnh các polymer và nhựa.
• Sản xuất nhựa và polymer: Được dùng để hòa tan và xử lý nguyên liệu trong quá trình sản xuất màng nhựa, sợi tổng hợp hoặc chất kết dính.

Công nghiệp thực phẩm

Chiết xuất hương liệu và caffeine: DCM từng được sử dụng để chiết xuất caffeine từ hạt cà phê hoặc hương liệu từ thực vật (như trong sản xuất cà phê khử caffeine). Tuy nhiên, do lo ngại về độc tính, nó đã bị thay thế bởi các dung môi an toàn hơn như CO₂.

Làm sạch và tẩy rửa

• Tẩy dầu mỡ: DCM được dùng để làm sạch dầu mỡ trên kim loại hoặc linh kiện điện tử nhờ tính bay hơi nhanh và không để lại cặn.
• Dung môi trong ngành điện tử: Làm sạch mạch in hoặc các thiết bị điện tử nhạy cảm.

Ứng dụng trong y học và dược phẩm

• Tổng hợp thuốc: DCM được sử dụng làm dung môi trong quá trình tổng hợp các hoạt chất dược phẩm.
• Phân tích mẫu: Dùng trong sắc ký hoặc các kỹ thuật phân tích để xử lý mẫu.

Các ứng dụng khác

• Sản xuất aerosol: Là chất đẩy trong một số bình xịt (dù ít phổ biến hơn hiện nay do vấn đề môi trường).
• Tẩy rửa trong ngành may mặc: Loại bỏ vết bẩn, mực in hoặc chất kết dính trên vải. Tuy nhiên, do tính độc hại của DCM, nhiều người dần chuyển sang sử dụng các dung môi an toàn hơn để đảm bảo sức khỏe của con người.

Dung môi (DCM) Dichloromethane có độc không?

Đối với sức khỏe

DCM có độ bay hơi cao, dễ khuếch tán vào không khí và thẩm thấu qua da, đều này gây nên những rủi ro tiềm ẩn nếu hít phải. Việc tiếp xúc quá mức với DCM qua đường hô hấp có thể gây chóng mặt, mệt mỏi, buồn nôn, đau đầu, thậm chí ngạt thở, hôn mê hoặc tử vong nếu không được xử lý kịp thời. Ngoài ra, DCM còn được xếp vào nhóm chất có nguy cơ gây ung thư, do đó cần sử dụng cẩn trọng và kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo an toàn.

Đối với môi trường

Với khả năng bay hơi nhanh, DCM có thể gây ô nhiễm không khí và có thể ảnh hưởng đến tầng ozon nếu không được kiểm soát kịp thời. Ngoài ra, khi rò rỉ ra môi trường, đặc biệt là trong nước, dung môi này có thể gây độc cho những sinh vật sinh sống dưới nước và tác động nghiêm trọng đến hệ sinh thái.

Một số lưu ý khi sử dụng các hóa chất Dichloromethane (DCM)

Lưu ý bảo quản đúng cách

Bảo quản DCM trong thùng kín, đặc ở nơi khô ráo, thoáng mát, tranh xa nguồn nhiệt cao, tia lửa và các chất dễ cháy để giảm nguy cơ cháy nổ.

Lưu ý sử dụng an toàn

Trang bị đầy đủ khẩu trang, kính bảo hộ và găng tay khi tiếp xúc với DCM. Đảm bảo khu vực làm việc có hệ thống thông gió tốt để đảm bảo sự thông thoáng và hạt chế hít phải khí độc. Khi xử lý DCM thải, tuân thủ các quy định để tránh ô nhiễm môi trường.

Cách khắc phục khi xảy ra sự cố

Khi xảy ra sự cố tràn hoặc rò rỉ DCM, cần thực hiện các biện pháp sau để đảm bảo an toàn:

• Sơ tán mọi người khỏi nơi rò rỉ và những khu vực bị ảnh hưởng.
• Kiểm soát lối vào để ngăn chặn những người không phận sự tiếp cận.
• Nếu có thể, tìm giải pháp để ngừng hoặc giảm thiểu tối đa sự rò rỉ.
• Dùng vật liệu hấp thụ như cát khô để thấm DCM, sau đó thu gom vào hộp kín.
• Mở cửa sổ, bật quạt để làm thoáng không khí.
• Không đổ DCM xuống bồn rửa hay cống thoát nước.

Mặc dù, dung môi DCM (Dichloromethane) được ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp và nghiên cứu, nhưng nó cũng ẩn chứa nhiều rủi ro cho sức khỏe con người và môi trường. Việc sử dụng DCM đòi hỏi sự cẩn trọng, tuân thủ các quy định về an toàn và bảo quản để giảm thiểu nguy hiểm, đảm bảo hiệu quả mà không gây hại.

Tags: dung môi, dung môi butyl, dung môi acetone, dung môi mibk, dung môi mek, dung môi xylen, dung môi toluene, dung môi pha màu acrylic, dung môi pha mực in ống đồng, dung môi pha mực in flexo, dung môi pha mực in, dung môi pha mực in bao bì, dung môi pha sơn epoxy, dung môi pha sơn, dung môi pha mực OPP, dung môi pha mực PET

Liên hệ ngay K-Chem – Đơn vị chuyên cung cấp dung môi DCM số lượng lớn hoặc sản phẩm dung môi pha sẵn dựa trên nhu cầu doanh nghiệp uy tín, chất lượng và giá cả phải chăng để nhận tư vấn miễn phí từ đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm nhé!

CÔNG TY TNHH K-CHEM VIỆT NAM

• Địa chỉ: Đường N6B, Lô F, Cụm Công Nghiệp Phú Chánh 1, Phường Phú Chánh, TP. Tân Uyên, Tỉnh Bình Dương, Việt Nam
• Tel: +84 274 362 0218
• Email: info@k-chem.vn

Nguồn tham khảo: Wikipedia: https://vi.wikipedia.org/wiki/Dichloromethan